| Figury Widmanstättena |
|
Figury Widmanstättena powstają w wyniku przejścia fazowego w żelazo-niklowym stopie meteorytu.
Przy bardzo powolnym stygnięciu stopu (mniej więcej 1oC na milion lat) krystalizują
dwa różne stopy żelaza: kamacyt (można spotkać nazwę: kamasyt) oraz tenit (można spotkać
nazwę: taenit). Kamacyt zawiera kilka
procent niklu (>6%), natomiast tenit kilkanaście procent Ni. Im więcej niklu w meteorycie, tym
cieńsze stają się belki kamacytu. W figurach Widmanstättena grubsze belki kamacytu
poprzedzielane są cienkimi pasemkami tenitu. Figury Widmanstättena tworzą się na krawędziach
oktaedru dlatego nazywamy tę klasę meteorytów oktaedrytami.
|
| Zdjęcia figur Widmanstättena |
|
 |
 |
 |
 |
| Big Cape York |
Gangan |
Toluca |
Gibeon |
|
| Oktaedryty ze względu na grubość płytek dzielimy na: |
- bardzo gruboziarniste - powyżej 3,3 mm
- gruboziarniste - 1,3 - 3,3 mm
- średnioziarniste - 0,5 - 1,3 mm
- drobnoziarniste - 0,2 - 0,5 mm
- bardzo drobnoziarniste - poniżej 0,2 mm
- plessytowe - poniżej 0,2 mm
|
| Linie Neumanna (braunaueńskie) |
Gdy zawartość niklu w stopie spada poniżej 6% cały stop przekształca się w kamacyt.
Po wytrawieniu takiego meteorytu nie zaobserwujemy już figur Widmanstättena, lecz pojawią
się tak zwane linie Neumanna. Gdy belki kamacytu w oktaedrycie są wystarczająco duże,
na każdej osobnej belce linie będą biegły w różnych kierunkach, ale równolegle do siebie.
Rozłączając okaz na poszczególne belki kamacytu teoretycznie mamy wtedy do czynienia z
heksaedrytami. Np. w przypadku meteorytu Morasko można spotkać się z taką sytuacją,
że jedna połowa meteorytu jest oktaedrytem (na której widać figury Widmanstättena), a
druga heksaedrytem - czyli duuużym kryształem kamacytu (na którym widać linie Neumanna)!
|
| Brak jakichkolwiek figur |
Brak jakichkolwiek figur może świadczyć o tym, że mamy do czynienia albo z ataksytem,
albo z meteorytem, który został wystawiony na działanie bardzo wysokiej temperatury, albo nasz
"meteoryt" nie jest meteorytem!
Ataksyty to meteoryty o bardzo wysokiej zawartości niklu. Cały stop
żelazo-niklowy przekształca się w tenit. Na powierzchni takiego meteorytu nie ma żadnych figur.
Wysoka temperatura niszczy zarówno figury Widmanstättena, jak i linie
Neumanna! Wystarczy temperatura około 500oC (800 K). W takiej temperaturze w ciągu
kilku sekund giną linie Neumanna, a w ciągu 8 godzin figury Widmanstättena. Dlatego m.in. często
nie obserwuje się żadnych figur na przekrojach meteorytów blisko brzegu (skorupy) okazu.
|
| Bibliografia: |
- Spadające gwiazdy - Honorata Korpikiewicz - KAW, Poznań 1988,
- Nieziemskie Skarby - Andrzej S. Pilski - Prószyński i S-ka, Warszawa 1999,
|
