Obrazowanie Galaktyki za pomocą gwiazd pulsujących
Strona głównaWyniki projektuLinksLinkiKontaktEnglish version

Trójwymiarowa mapa Drogi Mlecznej na podstawie cefeid klasycznych

Skonstruowana na podstawie bezpośrednich pomiarów odległości do tysięcy cefeid trójwymiarowa mapa pokazuje rzeczywiste rozmieszczenie młodej populacji gwiazdowej w Galaktyce. Mapa wyraźnie pokazuje, że dysk galaktyczny jest płaski tylko do odległości 25 tysięcy lat świetlnych od centrum Galaktyki, a w dalszych odległościach ulega zakrzywieniu. Co więcej, dysk galaktyczny nie ma stałej grubości, a rozszerza się wraz z odległością od środka Drogi Mlecznej. Grubość dysku galaktycznego wynosi około 500 lat świetlnych w odległości Słońca i osiąga ponad 3 tysięcy lat świetlnych na samych krańcach dysku. Dodatkowo wykonana została tomografia wieku cefeid z Galaktyki. Okazało się, że młodsze cefeidy znajdują się bliżej centrum Galaktyki, a starsze - na jej krańcach.
Publikacje: Skowron et al. (2019a) i Skowron et al. (2019b).
Więcej szczegółów na tej stronie.

The warped Galactic disk with the distribution of classical Cepheids (J. Skowron) Rozkład przestrzenny cefeid klasycznych pokazuje, że dysk galaktyczny jest wygięty (Jan Skowron).

Kolekcja cefeid w Drodze Mlecznej

Kolekcja OGLE zawiera 1974 cefeid klasycznych, 1626 cefeid II typu i 122 cefeidy anomalne zidentyfikowane na obszarze około 3000 stopni kwadratowych pokrywających zgrubienie centralne i dysk Drogi Mlecznej.
Publikacje: Soszyński et al. (2017), Udalski et al. (2018), Soszyński et al. (2020) i Pietrukowicz et al. (2021).
Kolekcja Gwiazd Zmiennych OGLE jest dostępna na tej stronie.

Krzywe blasku cefeid klasycznych, anomalnych i II typu Przykładowe krzywe blasku cefeid klasycznych, anomalnych i II typu z kolekcji OGLE.

Krzywa rotacji Drogi Mlecznej na podstawie cefeid klasycznych

Płaskie krzywe rotacji galaktyk spiralnych są uważane za dowód na istnienie ciemnej materii, ale krzywa rotacji Drogi Mlecznej jest trudna do zmierzenia. Wykorzystaliśmy próbkę 773 cefeid klasycznych z dokładnie zmierzonymi odległościami opartymi na zależnościach okres-jasność w podczerwieni w połączeniu z ruchami własnymi i prędkościami radialnymi z projektu Gaia, aby skonstruować najdokładniejszą krzywą rotacji Drogi Mlecznej do odległości 20 kpc od centrum Galaktyki.
Publikacja: Mróz et al. (2019).
Dane dostępne są w Internetowym Archiwum OGLE.

Krzywa rotacji Drogi Mlecznej (P. Mróz) Krzywa rotacji Drogi Mlecznej (P. Mróz).

Cefeidy II typu pulsujące w pierwszym owertonie

Od dawna było wiadomo, że różne typy cefeid mogą pulsować w modach podstawowym lub owertonowych. Cefeidy typu II były wyjątkiem od tej reguły, ponieważ do niedawna wszystkie znane obiekty tego typu pulsowały wyłącznie trybie podstawowym. Odkryliśmy pierwsze w historii astronomii cefeidy II typu pulsujące wyłącznie w pierwszym owertonie. Dwie tego typu gwiazdy zostały zidentyfikowane w Wielkim Obłoku Magellana, a trzy kolejne w naszej Galaktyce.
Publikacje: Soszyński et al. (2019) i Soszyński et al. (2020).

Krzywe blasku cefeid II typu pulsujących w pierwszym owertonie

Krzywe blasku cefeid II typu pulsujących w pierwszym owertonie.

Pierwsza znana wielomodalna cefeida anomalna

Cefeidy anomalne to ubogie w metale gwiazdy pulsujące o masach w zakresie 1,2-2,2M. Do niedawna wszystkie znane cefeidy anomalne pulsowały wyłącznie w jednym modzie radialnym. Odkryliśmy pierwszą cefeidę anomalną ze wzbudzonymi jednocześnie trzema modami pulsacji.
Publikacja: Soszyński et al. (2020).

Rozdzielone krzywe blasku cefeidy anomalnej pulsującej w trzech modach

Rozdzielone krzywe blasku cefeidy anomalnej pulsującej w trzech modach.

Kolekcja gwiazd RR Lyrae w Drodze Mlecznej

Kolekcja OGLE zawiera 78 350 gwiazd RR Lyrae w zgrubieniu centralnych i dysku Galaktyki.
Publikacja: Soszyński et al. (2019).
Kolekcja Gwiazd Zmiennych OGLE jest dostępna na tej stronie.

Krzywe blasku gwiazd RR Lyrae Przykładowe krzywe blasku gwiazd RR Lyrae.

Kolekcja gwiazd δ Scuti w Drodze Mlecznej

Kolekcja OGLE zawiera 24 488 gwiazd δ Scuti w zgrubieniu centralnych i dysku Galaktyki.
Publikacje: Pietrukowicz et al. (2020) i Soszyński et al. (2021).
Kolekcja Gwiazd Zmiennych OGLE jest dostępna na tej stronie.

Mapa przedstawiająca położenie gwiazd delta Scuti na niebie Mapa przedstawiająca położenie gwiazd δ Scuti na niebie.

Wyjaśnienie pochodzenia długich okresów wtórnych w czerwonych olbrzymach

Około 30% jasnych czerwonych olbrzymów wykazuje dodatkową zmienność z okresem od kilku miesięcy do kilku lat - typowo dziesięć razy dłuższym niż okres pulsacji tych gwiazd. Pochodzenie tzw. długiego okresu wtórnego (ang. long secondary period - LSP) pozostawało tajemnicą przez niemal stulecie, odkąd pierwszy raz zaobserwowano to zjawisko. Ogromna baza danych OGLE posłużyła do wybrania bezprecedensowo dużej próbki, około 16 000 gwiazd LSP i zbadania ich właściwości. Porównanie optycznych krzywych blasku OGLE z podczerwonymi danymi fotometrycznymi WISE wykazało jedną zasadniczą różnicę: dodatkowe minimum jasności widoczne wyłącznie w zakresie podczerwonym. Takie zachowanie można wyjaśnić obecnością dodatkowego obiektu krążącego tuż nad powierzchnią olbrzyma i otoczonego rozległą chmurą pyłu przesłaniającą gwiazdę raz na okres orbitalny. Pomiary zmian prędkości radialnych gwiazd LSP wskazują, że zanurzonymi w pyłowej chmurze towarzyszami czerwonych olbrzymów najczęściej są ciała o masach podgwiazdowych, tzw. brązowe karły. Obiekty tego typu powstały prawdopodobnie w wyniku ściągania materii przez planety krążące początkowo na odległych orbitach wokół swoich gwiazd. Wyjaśnienie to otwiera nowe perspektywy badania rozkładów przestrzennych układów planetarnych w naszej i innych galaktykach.
Publikacja: Soszyński et al. (2021).
Więcej szczegółów na tej stronie.

Artistic impression of a red giant star obscured by a dusty cloud surrounding a low-mass companion (Matylda Soszyńska) Wizja artystyczna czerwonego olbrzyma zaćmiewanego przez chmurę pyłu otaczającą małomasywnego towarzysza gwiazdy (Matylda Soszyńska).

Kolekcja gwiazd typu Mira Ceti w Drodze Mlecznej

Kolekcja OGLE zawiera 65 981 miryd w zgrubieniu centralnych i dysku Galaktyki.
Publikacja: Iwanek et al. (2022).
Kolekcja Gwiazd Zmiennych OGLE jest dostępna na tej stronie.

Mapa przedstawiająca położenie miryd na niebie (P. Iwanek) Mapa przedstawiająca położenie miryd na niebie (P. Iwanek).
The OGLE Project
Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego
Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego
Uniwersytet Warszawski
Narodowe Centrum Nauki
Copyright by Igor Soszynski & OGLE Team