Dr hab. Grzegorz Pietrzyński

Profesor nadzwyczajny w Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Warszawskiego

został laureatem V edycji programu TEAM Fundacji na rzecz Nauki Polskiej

współfinansowanego przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Projekt badawczy Profesora Pietrzyńskiego zatytułowany Precyzyjna kalibracja kosmicznej skali odległości

uzyskał finansowanie w wysokości 1 508 000 zł

GRATULUJEMY

PRECYZYJNA KALIBRACJA KOSMICZNEJ SKALI ODLEGŁOŚCI

W połowie lipca 2010 r. Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej ogłosiła wyniki V edycji jednego z najbardziej prestiżowych programów finansowania nauki tejże Fundacji – programu TEAM. Program jest współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, a jego celem jest umożliwienie młodym uczonym realizacji w Polsce najbardziej oryginalnych projektów badawczych.

Jednym z laureatów V edycji programu TEAM został dr habilitowany Grzegorz Pietrzyński, profesor nadzwyczajny w Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Warszawskiego. Jego projekt naukowy zatytułowany Precyzyjna kalibracja kosmicznej skali odległości uzyskał finansowanie w wysokości ponad 1.5 mln złotych.

Głównym celem naukowym tego niezwykle ambitnego projektu jest znaczące zwiększenie dokładności kalibracji kosmicznej skali odległości w oparciu o obserwacje wielu różnych tzw. wskaźników odległości w pobliskich galaktykach. Mimo ogromnego postępu w dziedzinie astrofizyki w ostatnich latach, skala odległości w Kosmosie pozostaje cały czas stosunkowo słabo wyznaczona, a błąd wyznaczanych odległości może sięgać niemal 10%.

Analiza unikalnych danych astronomicznych zgromadzonych w trakcie trwania projektu prof. Pietrzyńskiego za pomocą największych i najnowocześniejszych teleskopów i przyrządów astronomicznych pozwoli w istotny sposób poszerzyć naszą wiedzę dotyczącą trzech najpoważniejszych przyczyn błędów związanych z kalibracją kosmicznej skali odległości. Są to błędy związane z efektami różnego wieku i składu chemicznego obserwowanych galaktyk, pochłaniania światła przez materię międzygwiazdową, czy wreszcie niedokładności wyznaczenia wzorca odległości we Wszechświecie, jakim w astronomii jest odległość do pobliskiej galaktyki – Wielkiego Obłoku Magellana.

Dzięki realizacji programu prof. Pietrzyńskiego możliwe będzie zweryfikowanie wartości stałej Hubble’a z bezprecedensową dokładnością około 3%. Stała Hubble’a jest podstawową stałą astronomiczną mówiącą o tym z jaką prędkością rozszerza się Wszechświat i jaki jest jego wiek. Dokładne, wyznaczone w jednorodny sposób odległości do pobliskich galaktyk będą miały ogromny wpływ nie tylko na współczesną kosmologię, lecz także na praktycznie każdą dziedzinę współczesnej astronomii. Zebrany materiał powinien również pozwolić rozwiązać wiele niezwykle ważnych problemów związanych z ewolucją gwiazd.

Obserwacje astronomiczne prowadzone w ramach projektu prof. Pietrzyńskiego będą wykonywane w najbliższych latach w największych obserwatoriach astronomicznych świata, głównie w Chile. W ramach projektu stworzony zostanie pod przewodnictwem prof. Pietrzyńskiego zespół naukowy złożony z młodych badaczy po lub przed uzyskaniem doktoratu, a także najzdolniejszych studentów wyższych lat. Będzie to dla młodych pracowników nauki znakomita szansa do rozpoczęcia kariery naukowej na światowym poziomie.

Prof. Grzegorz Pietrzyński jest jednym z najlepszych polskich astronomów średniego pokolenia. Mimo młodego wieku jego nazwisko jest szeroko znane w światowej społeczności astronomicznej. Jego kariera naukowa od początku związana jest z Obserwatorium Astronomicznym UW. Od wielu lat prof. Pietrzyński uczestniczy w jednym z największych przeglądów nieba – projekcie OGLE prowadzonym w Obserwatorium. Prof. Pietrzyński jest również współtwórcą i kierownikiem międzynarodowego projektu badawczego Araucaria mającego na celu badania pobliskich galaktyk. Prof. Pietrzyński jest autorem lub współautorem ponad 180 prac w recenzowanych czasopismach naukowych cytowanych prawie 5500 razy. Jego tzw. indeks bibliometryczny Hirscha wynosi h=40, co świadczy o światowej klasie dorobku naukowego.