Ogłoszono wyniki dorocznego rankingu szkół wyższych i kierunków studiów PERSPEKTYWY 2024. Uniwersytet Warszawski uzyskał w nim status najlepszej polskiej uczelni. Podobnie jak w ubiegłych latach, kierunek studiów astronomia prowadzony w Obserwatorium Astronomicznym jest liderem w tym ogólnopolskim rankingu z ogromną przewagą nad innymi ośrodkami prowadzącymi studia astronomiczne.

Jedną z największych zagadek współczesnej astronomii jest wyjaśnienie pochodzenia czarnych dziur odkrywanych przez detektory fal grawitacyjnych, LIGO i Virgo. Jedna z hipotez postuluje, że te obiekty powstały w bardzo młodym Wszechświecie i, oprócz emisji fal grawitacyjnych, mogą tworzyć zagadkową ciemną materię wypełniającą kosmos. Zespół naukowców pracujących w ramach projektu OGLE (Optical Gravitational Lensing Experiment) prowadzonego w Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Warszawskiego ogłosił właśnie wyniki dwudziestoletnich obserwacji wskazujących, iż takie czarne dziury mogą stanowić zaledwie znikomy procent ciemnej materii. Należy więc szukać innych wytłumaczeń pochodzenia źródeł fal grawitacyjnych. Dwie publikacje projektu OGLE opisujące wyniki tych badań ukazały się w najbardziej prestiżowych czasopismach naukowych, w tym w głównym magazynie Nature.

Profesorowie Andrzej Udalski z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego oraz Joachim Wambsganss z Centrum Astronomicznego Uniwersytetu w Heidelbergu zostali laureatami prestiżowej Nagrody Copernicus 2024, przyznawanej przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej (FNP) oraz Deutsche Forschungsgemeinschaft (DFG) za przełomowy wkład w astrofizykę poprzez badania nad soczewkowaniem grawitacyjnym oraz odkrywaniem planet pozasłonecznych.

Astronomowie z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego, pracujący w ramach prowadzonego w Obserwatorium projektu OGLE, odkryli cefeidę klasyczną o najdłuższym okresie pulsacji w naszej Galaktyce. Nowo zidentyfikowana gwiazda została wyselekcjonowana przez profesora Igora Soszyńskiego, światowego lidera badań nad gwiazdami zmiennymi, i otrzymała oznaczenie katalogowe OGLE-GD-CEP-1884. Pulsuje ona z okresem 78,14 dnia, czyli prawie o 10 dni dłuższym niż wynosi okres pulsacji dotychczasowej rekordzistki, cefeidy S Vulpeculae.

Europejscy naukowcy z udziałem badaczy Obserwatorium Astronomicznego UW odkryli „śpiącą” czarną dziurę. Dokonali tego, przedzierając się przez ogromne zasoby danych z misji kosmicznej Gaia. Jest to największy z dotychczas poznanych tego typu obiektów, znajdujący się w okolicy Słońca, o masie prawie trzydzieści trzy razy większej od masy naszej gwiazdy. Badana czarna dziura stanowi wyzwanie dla rozumienia ewolucji masywnych gwiazd.

Dziesiątego kwietnia 2024 roku rozpoczęła się druga część czwartej kampanii obserwacyjnej (04b) współpracujących detektorów LIGO-Virgo-KAGRA (LVK). Europejski detektor Virgo znajdujący się we Włoszech, w pobliżu Pizy, dołączył do dwóch detektorów fal grawitacyjnych LIGO w USA – w Hanford w stanie Waszyngton i Livingston w stanie Luizjana.

W opublikowanym dziś artykule w Nature Astronomy, międzynarodowy zespół astronomów donosi o odkryciu kolejnego, wcześniej nieznanego źródła kosmicznego pyłu. Mechanizm ten związany jest z oddziaływaniem materii wyrzuconej podczas wybuchu supernowej typu Ia związanej z eksplozją białego karła z otaczającym ją gazem około-gwiazdowym.

Głównym autorem pracy jest Dr Lingzhi WANG, z Chinese Academy of Sciences South America Center for Astronomy (CASSACA). Obok naukowców z wielu krajów, w badaniach tych uczestniczył również Dr Mariusz Gromadzki z Obserwatorium Astronomicznego UW.

Dr hab. Dorota Skowron została laureatką prestiżowej Nagrody Prezesa Rady Ministrów za wysoko ocenione osiągnięcia będące podstawą nadania stopnia doktora habilitowanego. Wyróżnienie przyznano za oryginalną w skali światowej koncepcję wykorzystania dostępnych danych obserwacyjnych, opierającą się na własnościach różnego rodzaju gwiazd, do zbadania struktury oraz historii Drogi Mlecznej i Obłoków Magellana.

Międzynarodowy zespół astronomów doniósł na łamach prestiżowego periodyku Nature o odkryciu niezwykłego, wcześniej nie obserwowanego zjawiska – energetycznych rozbłysków związanych z aktywnością zwartego obiektu będącego pozostałością gwiazdy, która wybuchła zaledwie kilka miesięcy wcześniej. Głównym autorem publikacji jest prof. Anna Y. Q. Ho z Cornell University, w badaniach uczestniczył również dr Mariusz Gromadzki z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego.

Astrofizycy z obserwatorium H.E.S.S. w Namibii, w którego prace zaangażowani są badacze z Uniwersytetu Warszawskiego, odkryli promieniowanie gamma o najwyższej jak dotąd energii, pochodzące z pulsara Vela. Koordynatorem projektu na UW jest prof. Tomasz Bulik z Obserwatorium Astronomicznego. Wyniki międzynarodowego zespołu naukowców zostały opublikowane w czasopiśmie „Nature Astronomy”.