Grupa astronomów z Uniwersytetu Warszawskiego uczestniczyła w odkryciu największej kosmicznej eksplozji, jaką kiedykolwiek zarejestrowano. Międzynarodowy zespół pod przewodnictwem dr. Philipa Wisemana z Uniwersytetu Southampton odkrył zjawisko około dziesięć razy jaśniejsze niż najjaśniejsza supernowa i około trzy razy jaśniejsze niż najjaśniejsze zaobserwowane rozerwanie gwiazdy przez supermasywną czarną dziurę.

Międzynarodowy zespół astronomów kierowany przez astronomów z Max Planck Institute for Extraterrestrial Physics ogłosił w tygodniku Nature odkrycie unikalnego układu podwójnego gwiazd. System składa się ze zwartej gorącej gwiazdy – tzw. białego karła – na który spływa materia ze składnika wtórnego tworząc tzw. dysk akrecyjny. Obiekt został odkryty dzięki detekcji miękkiego promieniowania rentgenowskiego wywołanego przez reakcje termojądrowe zachodzące blisko powierzchni białego karła w spływającym na niego i rozgrzanym do milionów stopni gazie. W odróżnieniu od innych, podobnych, znanych wcześniej, systemów tego typu, w których spływająca materia to wodór, w nowo odkrytym układzie składnik wtórny jest gwiazdą helową. Reakcje termojądrowe w tym przypadku polegają na spalaniu helu. W charakteryzacji układu ważną rolę odegrały dane obserwacyjne zebrane przez prowadzony w Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Warszawskiego projekt OGLE pod kierunkiem prof. Andrzeja Udalskiego – współautora pracy.

Na początku bieżącego roku, w ramach przeglądu nieba ZTF (Zwicky Transient Facility), prowadzonego z Obserwatorium Palomar, został odkryty niezwykle jasny rozbłysk (nazwany AT 2022cmc) w centrum odległej galaktyki. Ze wstępnych oszacowań wynika, że w maksimum blasku pojaśnienie to bilion razy przewyższało jasność Słońca. Przez następne tygodnie zjawisko było intensywnie monitorowane w zakresie od promieniowania rentgenowskiego, poprzez ultrafiolet, zakres optyczny, aż do radiowego. W opublikowanej w Nature Astronomy pracy międzynarodowy zespół badawczy koordynowany przez Dheeraja Pashama oraz Matteo Lucchiniego z MIT (Massachusetts Institute of Technology) prezentuje analizę tych danych oraz wskazuje na przyczynę zjawiska. W pracach zespołu uczestniczył też dr Mariusz Gromadzki z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego.

Astronomowie odkryli niezwykłą parę gwiazd obiegających się w zaledwie 51 minut. Jej własności potwierdzają sformułowaną kilkadziesiąt lat temu teorię ewolucji układów kataklizmicznych.

Około połowa gwiazd znajdujących się w naszej Galaktyce jest związana grawitacyjnie z innymi, tworząc układy podwójne lub wielokrotne. Ich typowe okresy orbitalne wynoszą od kilku godzin do setek lat. Niektóre z nich obiegają się tak blisko, że z łatwością zmieściłyby się między Ziemią i Księżycem, z okresami orbitalnymi równymi zaledwie kilkanaście minut. Pochodzenie tych obiektów o ekstremalnie krótkich okresach było do tej pory zagadką.