Międzynarodowy zespół astronomów kierowany przez astronomów z Max Planck Institute for Extraterrestrial Physics ogłosił w tygodniku Nature odkrycie unikalnego układu podwójnego gwiazd. System składa się ze zwartej gorącej gwiazdy – tzw. białego karła – na który spływa materia ze składnika wtórnego tworząc tzw. dysk akrecyjny. Obiekt został odkryty dzięki detekcji miękkiego promieniowania rentgenowskiego wywołanego przez reakcje termojądrowe zachodzące blisko powierzchni białego karła w spływającym na niego i rozgrzanym do milionów stopni gazie. W odróżnieniu od innych, podobnych, znanych wcześniej, systemów tego typu, w których spływająca materia to wodór, w nowo odkrytym układzie składnik wtórny jest gwiazdą helową. Reakcje termojądrowe w tym przypadku polegają na spalaniu helu. W charakteryzacji układu ważną rolę odegrały dane obserwacyjne zebrane przez prowadzony w Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Warszawskiego projekt OGLE pod kierunkiem prof. Andrzeja Udalskiego – współautora pracy.

Na początku bieżącego roku, w ramach przeglądu nieba ZTF (Zwicky Transient Facility), prowadzonego z Obserwatorium Palomar, został odkryty niezwykle jasny rozbłysk (nazwany AT 2022cmc) w centrum odległej galaktyki. Ze wstępnych oszacowań wynika, że w maksimum blasku pojaśnienie to bilion razy przewyższało jasność Słońca. Przez następne tygodnie zjawisko było intensywnie monitorowane w zakresie od promieniowania rentgenowskiego, poprzez ultrafiolet, zakres optyczny, aż do radiowego. W opublikowanej w Nature Astronomy pracy międzynarodowy zespół badawczy koordynowany przez Dheeraja Pashama oraz Matteo Lucchiniego z MIT (Massachusetts Institute of Technology) prezentuje analizę tych danych oraz wskazuje na przyczynę zjawiska. W pracach zespołu uczestniczył też dr Mariusz Gromadzki z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego.

Astronomowie odkryli niezwykłą parę gwiazd obiegających się w zaledwie 51 minut. Jej własności potwierdzają sformułowaną kilkadziesiąt lat temu teorię ewolucji układów kataklizmicznych.

Około połowa gwiazd znajdujących się w naszej Galaktyce jest związana grawitacyjnie z innymi, tworząc układy podwójne lub wielokrotne. Ich typowe okresy orbitalne wynoszą od kilku godzin do setek lat. Niektóre z nich obiegają się tak blisko, że z łatwością zmieściłyby się między Ziemią i Księżycem, z okresami orbitalnymi równymi zaledwie kilkanaście minut. Pochodzenie tych obiektów o ekstremalnie krótkich okresach było do tej pory zagadką.

12 sierpnia 2022 roku, po dwóch latach i prawie pięciu miesiącach przerwy spowodowanej epidemią CoViD-19 wznowiono regularne obserwacje w ramach projektu OGLE, w Stacji Obserwacyjnej OA w Obserwatorium Las Campanas, Chile. Udało się wykonać dokładny przegląd a także remont aparatury i teleskopu oraz precyzyjną jego kolimację.

Stacja jest gotowa do dalszych wielkoskalowych obserwacji fotometrycznych nieba.

Międzynarodowa grupa astronomów z udziałem naukowców z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego odkryła „uśpioną” czarną dziurę o masie gwiazdowej w sąsiedniej galaktyce — Wielkim Obłoku Magellana. Jest to pierwszy tego typu obiekt znaleziony poza Drogą Mleczną. Odkrycie było możliwe dzięki sześcioletnim obserwacjom spektroskopowym wykonanym za pomocą teleskopu VLT należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) oraz niemal dwudziestoletnim obserwacjom fotometrycznym prowadzonym w ramach polskiego projektu OGLE za pomocą Teleskopu Warszawskiego w Chile.

Ogłoszono wyniki dorocznego rankingu szkół wyższych i kierunków studiów PERSPEKTYWY 2022. Uniwersytet Warszawski uzyskał w nim status najlepszej polskiej uczelni.

Podobnie jak w poprzednich latach kierunek studiów astronomia prowadzony w Obserwatorium Astronomicznym jest liderem w tym ogólnopolskim rankingu z ogromną przewagą nad innymi ośrodkami prowadzącymi studia astronomiczne.

Gaia – misja Europejskiej Agencji Kosmicznej ujawniła dzisiaj nową skarbnicę danych o naszej Galaktyce. Dzięki opublikowanym właśnie danym astronomowie szczegółowo opisują miliardy gwiazd, nowo odkryte planety oraz kandydatki na czarne dziury. Przełomowy, najdokładnejszy dotychczas przewodnik po Drodze Mlecznej powstaje przy znacznym udziale astronomów z Uniwersytetu Warszawskiego.

W Drodze Mlecznej mogą znajdować się miliony samotnych czarnych dziur. Dwa międzynarodowe zespoły naukowców, w skład których wchodzą polscy astronomowie z prowadzonego w Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Warszawskiego projektu OGLE, ogłosiły odkrycie swobodnej czarnej dziury. Jest to pierwsza zakończona powodzeniem detekcja tych egzotycznych obiektów – wynik kilkuletnich badań, wymagających niezwykle precyzyjnych pomiarów.

Ilustracja: Tło Drogi Mlecznej zakłócone przez grawitację wędrującej czarnej dziury. Czarna dziura na skutek swej ogromnej grawitacji zakrzywia wokół siebie przestrzeń co powoduje zniekształcenia obrazów znajdujących się za nią gwiazd tła.
(Credit: NASA, STScI, image: FECYT, IAC).